„[....] może najbardziej polskie ze wszystkich polskich powstań”

Przypominamy, że za cztery dni obchodzić będziemy siedemdziesiątą rocznicę powstania w getcie warszawskim. Przypomnijmy: powstanie wybuchło w poniedziałek 19 kwietnia 1943 r., kiedy Niemcy rozpoczęli akcję ostatecznej likwidacji getta. Naziści rzucili do walki ok. 3 tys. dobrze uzbrojonych żołnierzy, którzy byli dowodzeni przez Jürgena Stroppa. Bojowców było kilkuset, ich uzbrojenie stanowiły głównie pistolety i butelki z benzyną. W getcie pozostawało w tym czasie legalnie i nielegalnie ok. 50-60 tys. Żydów (latem 1942 r. Niemcy wywieźli do obozów zagłady ok. 350 tys., wtedy też wywieziono wraz z dziećmi z sierocińców Janusza Korczaka). Po raz pierwszy Żydzi na niemieckie represje odpowiedzieli ogniem w styczniu 1943 roku, podczas próby wywózki 8 tys. „nadprogramowych” mieszkańców getta. Powstanie wspomagane było przez ludność cywilną getta, dzięki niej powstało też kilkaset dobrze zaprojektowanych bunkrów (8 maja w jednym z nich zginęło bądź popełniło samobójstwo dowództwo Żydowskiej Organizacji Bojowej).

Koniec powstania datuje się na 16 maja, kiedy to Niemcy wysadzili Wielką Synagogę. Nielicznej grupie bojowców udało się przedostać kanałami na aryjską stronę.

Jednym z przywódców powstania był Marek Edelman, późniejszy powstaniec warszawski, działacz opozycyjny w PRL i kardiochirurg. 18 kwietnia nastąpi uroczyste odsłonięcie muralu z jego podobizną przy ulicy Nowolipki 9b w Warszawie.

MB